3.1 Informeren, stimuleren en adviseren in het transitieproces

We informeren, stimuleren en adviseren in het transitieproces.

Toelichting

In 2018 is geïnvesteerd in nog meer kwaliteit van ons 'informeren en adviseren'. De volgende stap is dat we meer gaan 'activeren', waardoor de transitie concreet op gang komt. De uitgaven volgen deze ontwikkeling en zullen in het volgende stadium toenemen. Ondanks deze activiteiten en werkzaamheden loopt de realisatie achter op de ambitie. Het voortvarend realiseren van projecten is weerbarstig en de mogelijkheden om daar invloed op te hebben zijn vaak beperkt. In de financiële paragraaf is aangegeven dat we mede daardoor dit jaar niet alle budgetten uitgeven. Desondanks hebben we in 2018 wel forse stappen gezet. Met ingang van het tweede kwartaal hebben we 4 energieregisseurs voor Kerschoten/De Naald, De Parken, De Maten en voor de bedrijventerreinen. In het najaar is de bedrijfsleider van Energiek Wonen winkel gestart en is capaciteit toegevoegd voor communicatie. De voorbereiding voor de verplaatsing van de Energiek Wonen winkel naar een A-locatie loopt, maar de realisatie gaat minder snel. In 2018 waren 215 inwoners die contact hadden met de Energiek Wonen winkel. De website "Energiek Apeldoorn" is open en de publiekscampagne loopt. De informatieavonden over zonne-energie en woningisolatie werden zeer goed bezocht. Eind 2021 moet de transitievisie warmte opgeleverd worden. Een eerste stap richting deze transitievisie is de "warmtekansenkaart", welke in 2018 is opgeleverd. De subsidieaanvraag voor een proeftuin "aardgasvrij" is helaas niet gehonoreerd. In regioverband is een start gemaakt met het opstellen van een regionale energiestrategie (RES). Er is tevens een nieuw project opgestart voor toepassing van windenergie (uitvoering raadopdracht windenergie). Daarnaast is een kader voor grootschalige zonne-energie in voorbereiding. Ook is gestart met de voorbereiding van pilot-locaties voor de ontwikkeling van zonnevelden. Voor 4 pilotlocaties zijn in 2018 door de raad een ontwerp-verklaring van geen bedenkingen afgegeven voor het verlenen van een omgevingsvergunning (56,7 hectare, 47,35 MWp vermogen, voor 12.300 huishoudens elektriciteit). Bij de ontwikkeling van "Zon op Dak" wordt asbestsanering aan de orde gesteld en vice versa. In overleg tussen Strategie & Regie, Economische Zaken en de OVIJ loopt naast controles ook een aantal stimuleringsprojecten voor het bedrijfsleven.

Bijsturingsmaatregelen

We werken aan betere zichtbaarheid van de Energiek Wonen winkel met de publiekscampagne. Het vernieuwen en verhuizen van de Energiek Wonen winkel en het realiseren van de 'pilot energie neutrale woning' worden in 2019 uitgevoerd. Met de voorbereiding maakten we in 2018 al een begin, maar de realisatie valt over de jaargrens.
De nadere onderzoeken voor onder andere vergunningverlening, warmtetransitie en grootschalig duurzame energie (zoals windenergie) konden daarom dit jaar nog niet worden uitgevoerd en zullen in 2019 aan bod komen.

Om de prestaties alsnog uit te kunnen voeren en de doelstellingen te kunnen realiseren nemen wij een deel van het budget mee naar 2019 voor onder andere het verplaatsen en inrichten van de Energiek Wonen winkel, de 'pilot energie neutrale woning', onderzoek naar grootschalig duurzame energie (zoals windenergie) en onderzoeken voor onder andere vergunningverlening. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de financiële paragraaf bij dit taakveld.

3.2 Informeren over financieringsmogelijkheden

We informeren over financieringsmogelijkheden bij derden of stellen zelf (financiële) arrangementen beschikbaar.

Toelichting

Apeldoornse organisaties en onze inwoners worden door ons geïnformeerd. Dit blijkt onder andere uit de aanvragen bij die bij het Energiefonds Apeldoorn zijn binnengekomen, dat sinds 2018 bestaat. Bedrijven, instellingen of organisaties met concrete wensen om te investeren in energiebesparing of opwekking van duurzame energie kunnen daar terecht voor een lening. In 2018 zijn 3 van de 4 aanvragen gehonoreerd. Het investeringsbedrag in energiemaatregelen door de aanvragers is circa € 250.000,-.

Dat onze inwoners goed op de hoogte zijn van financieringsmogelijkheden, blijkt uit de aanspraak die wordt gedaan op de energiebespaarlening van het Nationaal Energiebespaarfonds. Met deze energiebespaarlening kunnen woningeigenaren maatregelen financieren om hun woning te verduurzamen. Voorbeelden hiervan zijn isolatie, zuinige HR-ketels en warmtepompen. Inmiddels is voor bijna 2,7 miljoen euro geleend. Gemeente Apeldoorn scoort een mooie tweede plek met het aantal verstrekte leningen, voorgegaan door gemeente Rotterdam.

3.3 Ondersteunen en adviseren lokale energie initiatieven

We ondersteunen en adviseren (lokale) energie initiatieven.

Toelichting

We ondersteunen en adviseren (lokale) energie initiatieven. Dit blijkt uit de volgende resultaten. Bij “Premie op actie energietransitie” zijn 8 van 11 aanvragen gehonoreerd met een waarde van circa € 15.000,-. Met deze subsidieregeling belonen we inwoners en organisaties die een wezenlijke bijdrage leveren aan de energietransitie. Het Europese project waarin wij samenwerken met o.a. Loenen aan de Community-based virtual powerplants loopt inhoudelijk naar wens, al lopen we iets achter qua planning en uitgaven. Daarnaast is DeA actief betrokken bij het uitfaseren van aardgas in De Parken Ter ondersteuning van Kerschoten energie neutraal zijn de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een warmtenet in Kerschoten in beeld gebracht. Bovendien is de ‘subsidieregeling collectieve zonne-energieprojecten’ per 1 januari 2019 van kracht geworden. Hiermee worden collectieve zonne-energieprojecten gestimuleerd door geld beschikbaar te stellen voor de benodigde voorbereidingsfase van een dergelijk collectief project.

In 2018 gaan we met de uitvoeringsagenda energietransitie 2017-2020 nog intensiever inzetten op wat we in 2017 hebben opgestart (o.a. Energiek Wonen, Energieloket en ontzorgen inwoners en bedrijven, ruimtelijke inpassing). Wij beogen de energietransitie te versnellen en daarbij substantieel sneller te gaan dan de landelijke trend om op die manier als Apeldoorn zo snel als mogelijk energieneutraal te zijn. Voor realisering van dat scenario is extra budget nodig: € 630.000 in 2018, € 1.130.000 in 2019, € 1.520.000 in 2020 en € 1.320.000 in 2021 voor:

• Extra formatie voor de uitvoering van het programma incl. monitoring (1 fte) en communicatie (0.5 fte);
• Uitbestedingbudget om grote stappen te zetten in de gebouwde omgeving, voorbeelden te creëren en de energietranstie bij bedrijven te versnellen, financiering beschikbaar te stellen en communicatie-activiteiten te intensiveren;

Apeldoorn heeft de hoge ambitie om energieneutraal te worden. Als lid van de Cleantech Regio bouwt Apeldoorn aan een agenda 055 CLEANTECH 2030. De uitvoeringsagenda Energietransitie 2017-2020 speelt ook in 2018 een belangrijke rol in het versnellen van de energietransitie in Apeldoorn. De intentie is om de nadere uitwerking over (financiële) rolneming en communicatie na de zomer van 2017 met u te bespreken. Met dit extra budget kunnen we een belangrijke impuls geven aan de versnelling van de energietransitie. We beseffen ons dat er nog veel opgaven te realiseren zijn de komende jaren.  Ook is deze ontwikkeling voor ons aanleiding geweest om de opvangbuffer voor toekomstige ontwikkelingen te verhogen.

In de Monitor Energietransitie Apeldoorn 2018 constateren we dat het percentage energieneutraliteit 6,7% is. Ten opzichte van 2014 is dit een toename van ruim 16%. De gemeente is direct of indirect betrokken bij circa zeventig projecten. In Cleantech Regio zijn we in het najaar van 2018 gestart met de ontwikkeling van een Regionale Energiestrategie (RES). Daarnaast worden in Apeldoorn de kaders voor zonne-energie ontwikkeld. In het najaar van 2018 is extra ingezet op windenergie om te komen tot voorstellen hoe dit kan bijdragen aan de grootschalige opgave voor hernieuwbare energie-opwekking. De energiebesparing in ons eigen vastgoed verloopt voorspoedig. Doelstelling van de verduurzamingsopgave is een energiebesparing van 50% in 2020 ten opzichte van 2016. De uitvoering loopt nu goed. En de effecten hiervan in energieverbruik zijn significant zichtbaar. We hebben tal van maatregelen in voorbereiding voor de komende periode. Er zijn nog vele mogelijkheden om de 50% energiebesparing te halen.

Het zoeken naar een goede balans tussen ambitie en projecten in uitvoering blijft een aandachtspunt. Ondanks dat we een breed arsenaal aan maatregelen in werking hebben gezet om de doelstelling te halen, is het tempo van de transitie nog onvoldoende voor het bereiken van de gestelde doelen. De werkelijkheid om concrete projecten te realiseren is weerbarstig en onze mogelijkheden van invloed zijn vaak beperkt. We zijn afhankelijk van landelijke regelgeving, (gebouwgebonden) financiering en de beschikbaarheid van ambachtslieden.

Begin 2015 zijn er ‘voorlopige’ energielabels toegekend gebaseerd op vaak onjuiste aannames. Inwoners hebben bijvoorbeeld al iets gedaan aan woningisolatie. Het overzicht laat een duidelijke stijging van het aantal geregistreerde labels zien. In 2018 had ruim 47% van de woningen een geldig energielabel. Dit is een positieve ontwikkeling die bijdraagt aan de nauwkeurigheid van de warmtekansenkaarten op wijkniveau.

In bovenstaande figuur is het percentage hernieuwbare elektriciteit opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa opgenomen. De cijfers voor 2018 zijn nog niet bekend. De stijging van hernieuwbare elektriciteit elders in Nederland verklaart zich voornamelijk door de plaatsing van windturbines. Hoewel Apeldoorn een lager percentage hernieuwbare elektriciteit heeft, blijft het verschil met de rest van Nederland ongeveer gelijk. Overigens is het percentage hernieuwbare elektriciteit een andere parameter dan het percentage energieneutraliteit.