Het eigen vermogen van onze gemeente bestaat uit verschillende reserves. In deze paragraaf gaan we alleen in op de hoofdzaken rond deze reserves. De bijlagen die we hieronder noemen, geven een uitgebreider beeld van de diverse reserves en de veranderingen die er in 2018 waren.

Bijlage: specificatie reserves en voorzieningen
Bijlage: specificatie bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn

Bijlage: specificatie algemene reserve

Bijlage: specificatie bestemmingsreserve overlopende projecten

Het overzicht hieronder laat de stand van het eigen vermogen per 31 december 2018 zien.

Mutaties reserves
Hieronder geven we een korte toelichting op de belangrijkste reserves en de ongewone veranderingen in 2018. Volgens het BBV bestaat het eigen vermogen uit drie categorieën: algemene reserve, bestemmingsreserves en saldo van de jaarrekening.

Algemene reserve (07.1)
In de beginbalans is het voordelig rekeningresultaat van 2017 (€ 20 miljoen) verrekend met de Algemene reserve. Onderdeel van de Algemene reserve zijn de in het verleden ontstane tekorten bij het Grondbedrijf. Wij hebben in 2012 met u afspraken gemaakt om deze reserve in 10 jaar weer aan te vullen. Indien u instemt met de voorstellen bij deze jaarstukken zal de Algemene Reserve met  5 miljoen afnemen, naar € 23,3 miljoen. Voor een totaal overzicht van de mutaties verwijzen wij u naar bijlage Algemene Reserve.

Bestemmingsreserves (07.02)
Bij deze post gaat het om een groot aantal individuele reserves die elk een eigen bestemming hebben gekregen. We hebben er geld uitgehaald en ingestopt volgens de bestemming van de reserve. We deden dat binnen de richtlijnen van de Nota Reserves en Voorzieningen die u heeft vastgesteld. U kunt de toelichting op de programma's lezen om een beeld te krijgen van de programma’s en producten waar de veranderingen mee te maken hebben. Daar ziet u per beleidsproduct of een voordeel of nadeel met de reserves is verrekend.
Hieronder vindt u een toelichting op alle bestemmingsreserves.

Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
In bijlage B ziet u welke bedragen uit de BROA we in 2018 hebben gebruikt en welke bedragen we erin hebben gestort.

Overlopende projecten (toename van € 1,9 miljoen)
Er blijven elk jaar wel exploitatiebudgetten over, omdat we ze niet of maar voor een deel uitgeven. We bepalen elk jaar welke bedragen we overbrengen naar het volgende jaar. In bijlage D staat een overzicht van de budgetten die we overbrengen naar 2019. Het gaat in totaal om € 6,2 miljoen. We doen dit volgens de kaderstelling overlopende budgetten en kredieten. De vrijval van € 0,9 miljoen die u in bijlage D ziet staan zijn budgetten van 2017 die we in 2018 niet hebben gebruikt. Deze budgetten vallen vrij in de exploitatie. We lichten ze daar ook toe.

Reserve Vernieuwen Bomenbestand (toename € 0,1 miljoen)
Het saldo van deze reserve is met € 0,1 miljoen toegenomen. Dat komt door de jaarlijks gelande stortingen en € 90.000 boscompensatie vanuit het ruimtelijke ontwikkeling project de PPS De Veldekster. Er hebben geen onttrekkingen voor de realisatie plaats gevonden.

Reserve Onderwijshuisvesting (toename € 0,3 miljoen)
We hadden in 2018 een klein voordeel op onderwijshuisvesting, dit hebben we in de reserve gestort.

Sportactiviteiten (geen verandering)
De reserve is bedoeld om schommelingen op te vangen in uitgaven, die vooral worden veroorzaakt door eenmalige activiteiten. In 2018 is er een kleine vermeerdering geweest, per saldo is deze reserve nagenoeg niet veranderd.

Reserve Topsportevenementen (afname € 0,2 miljoen)
In 2018 is, conform het bestemmingsvoorstel bij de jaarrekening 2017, het voordeel op het budget voor topsportevenementen van 2017 van € 0,2 miljoen in de reserve gestort. Zoals in het bestemmingsvoorstel was aangegeven, zijn de kosten van het WK baanwielrennen 2018 en het WK rolstoeltennis uit deze reserve gedekt.

Reserve Sociaal Domein (afname € 5,2 miljoen)
Deze reserve is ingesteld bij het vaststellen van de jaarrekening 2015. Vanuit het jaarrekeningresultaat 2015 is € 14,2 miljoen gestort. Dit geld is nodig voor de transformatie van het sociaal domein. We hebben de voor- en nadelen op de budgetten in het sociaal domein met deze reserve verrekend. In totaal is er € 5,2 miljoen ontrokken aan de reserve. De twee grootse onttrekkingen zijn de nadelen uit de jaarrekening 2017 en de dekking voor de begroting 2018. In 2018 laat het sociaal domein per saldo een nadeel van € 15,9 miljoen zien. De reserve is niet toereikend om dit tekort te dekken. Bij de vaststelling van deze jaarstukken zullen wij u voor stellen om de ruimte in deze reserve in te zetten voor de dekking van de tekorten in het sociaal domein.

Bij het vaststellen van de jaarrekening 2015 heeft de gemeenteraad besloten een reserve sociaal domein in te stellen. Met het instellen van deze reserve wordt het uitgangspunt van het gemeentebestuur geborgd, dat de gelden die wij hebben ontvangen voor het sociaal domein hier ook beschikbaar voor blijven. Er is namelijk ook besloten voor de jaren 2015 tot en met 2018 een hek rond de budgetten voor het sociaal domein te plaatsen. De reserve sociaal domein is hieraan gekoppeld en moet de financiële risico’s in het sociaal domein voor de komende jaren afdekken en nieuwe investeringen in het transformatieproces mogelijk maken. Een verdergaande transformatie in het sociaal domein is en blijft een belangrijke opgave voor onze gemeente. Wij hebben al goede stappen gezet en het transformatieproces krijgt verder invulling. Op deze manier is onze gemeente in staat de komende jaren een zo evenwichtig mogelijk sociaal beleid uit te voeren. De reserve is gekoppeld aan de volgende 3 programma’s:

-   Programma 5  Jeugd en onderwijs (2018: € 20,2 Mln. nadeel)
-   Programma 6  Apeldoorn activeert (2018: € 5,4 Mln. voordeel)
-   Programma 7 Maatschappelijke ondersteuning (2018: € 1,1 Mln. nadeel)

Reserve Huisvesting (afname € 1,4 miljoen)
Deze reserve werd uit het verleden gevoed vanuit de diverse interne verhuisbewegingen. De huisvestingskosten kennen inmiddels een andere toerekeningssystematiek. De volledige reserve is om die reden ingebracht in het project van Huis van de Stad. De volledige onttrekking is ten gunste van dit project.

Egalisatiereserve explosieven  (afname € 0,4 miljoen)
U heeft deze reserve in 2016 ingesteld om de kosten voor explosievenruiming in de komende jaren te betalen. We hebben hiervoor ook in 2017 geld gekregen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Per saldo hebben we € 0,4 miljoen van dit geld meer besteed en uit de reserve onttrokken.

Reserve frictiekosten (geen verandering)
We verwachten in 2019 deze reserve op te heffen en de middelen toe te voegen aan de reserve mobiliteit.

Reserve onderhoud stadhuis (geen verandering)
In 2016 is er een nieuw meerjarenonderhoudsplan (MJOP) voor het stadhuis opgesteld, waarbij rekening is gehouden met de besluitvorming over Huis van de Stad. Daarmee voldeden we weer aan het BBV criteria voor het vormen van een voorziening. Om die reden kan deze reserve onderhoud stadhuis weer omgezet worden in een voorziening onderhoud stadhuis. Dit zullen we in de begroting 2020 gaan verwerken.

Concern Bedrijfsvoeringsreserve (afname € 0,5 miljoen)
Deze reserve is per 31 december 2018 € 1,5 miljoen. Per 1 januari 2018 was dat € 2,0 miljoen. In 2018 hebben we € 1,3 miljoen uit de reserve gebruikt op basis van besluitvorming van de Directie. Hier tegenover stond een storting van € 0,8 miljoen. Dit bedrag betreft het restantbudget als gevolg van het niet volledig invullen van vacatures door nieuw personeel of inhuur.

Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) (toename € 9,8 miljoen)
De toename van € 9,8 miljoen van de ARG bestaat uit de volgende mutaties:

Het werkelijke resultaat over 2018 was € 4,2 miljoen meer dan we hadden begroot. Bij deze jaarrekening stellen we voor dit extra resultaat toe te voegen aan de ARG. De stand van de ARG komt hiermee op € 34,3 miljoen. Dat is € 15,4 miljoen hoger dan het voor 2018 vastgestelde minimumniveau van de ARG. In het bestemmingsvoorstel bij deze jaarrekening stellen wij u voor om € 15,4 over te hevelen naar de Algemene reserve van het concern. Een toelichting op het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen van deze jaarrekening. Meer informatie over het resultaat van het Grondbedrijf vind u in het MPG 2019.

Reserve grondwater beheer (toename € 1,9 miljoen)
Er zijn in 2018 afkoopsommen gestort waardoor de stand van deze reserve is toegenomen.

Reserve Zwitsal (afname € 0,2 miljoen)
Op 20 april 2017 heeft de raad ingestemd met de kaderwijziging Vlijtsepark onderdeel Zwitsal/Zwitsalpark. Onderdeel van dit besluit was het overbrengen van het project Zwitsal/Zwitsalpark als onderdeel van de voormalige grondexploitatie Vlijtsepark naar de Algemene Dienst. Dit besluit heeft daarmee tevens geleid tot het instellen van een bestemmingsreserve Zwitsal. De reserve Zwitsal is met name ter dekking van de kosten herstructurering van de openbare ruimte op het Zwitsalterrein, de vastgoedexploitatie van panden en terreinen en de risico’s van de grondexploitatie Kwekerijlocatie.

Egalisatie reserve bouwleges (afname van € 2,5 miljoen)
In deze reserve stonden nog middelen die voor de algemene dienst bestemd waren, omdat deze in het verleden uit de algemene dienst in deze reserve waren gestort. Conform begroting is deze reserve nu leeg en wordt opgeheven.