2.1 We verstrekken een uitkering aan inwoners die er recht op hebben.

We verstrekken een uitkering aan inwoners die er recht op hebben. Voor meer informatie verwijzen we naar de kadernota Participatiewet.
Zodanig efficiënt en effectief uitvoering geven aan de Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (BUIG) dat inwoners die daar recht op hebben een uitkering ontvangen. De meeste mensen (65%) krijgen al tijdens hun eerste gesprek uitsluitsel over het toekennen van een uitkering. Omdat ons systeem diverse controlemechanismen heeft (zoals gegevensuitwisseling met derden en steekproeven), gaan we in gesprekken uit van vertrouwen; als de klant zijn verhaal doet, doen we alleen extra controles als sprake is van fraudeverleden, inconsistentie in het verhaal of agressief gedrag.

Toelichting

In 2018 hoorde 93% van de mensen binnen vier weken of ze recht op een uitkering hadden, waarvan 60% in het eerste gesprek. Dit laatste percentage is lager dan onze doelstelling van 65% omdat de reorganisatie van de eenheid A&I in 2018 tijd kostte.

Uiteraard controleerden wij gedurende de periode waarin de uitkeringen zijn verstrekt. Uit steekproeven over de laatste vier maanden van 2018  bleek dat 100% van de op basis van vertrouwen verstrekte uitkeringen rechtmatig is verleend.

Bijsturingsmaatregelen

2.2 We ondersteunen inwoners via het Sociaal Vangnet zodat ze kunnen blijven participeren in de samenleving.

We ondersteunen inwoners via het Sociaal Vangnet zodat ze kunnen blijven participeren in de samenleving.
Het gemeentelijke minimabeleid is zodanig vorm gegeven, dat inwoners ongeacht het inkomen al dan niet in combinatie met ziekte, handicap of psychosociale problemen in staat zijn om zo lang mogelijk een zelfstandig leven te leiden en maatschappelijk te participeren.

Toelichting

In 2018 maakten bijna 8.400 huishoudens gebruik van één of meer voorzieningen uit het Sociaal Vangnet. We gaven een strippenkaart aan 12.870 inwoners, onder wie ruim 3.000 kinderen.

Inwoners deden ook een beroep op andere regelingen uit het Sociaal Vangnet, zoals de Bijzondere Bijstand: het aantal toegekende aanvragen voor noodzakelijke kosten nam toe met 13%. We zagen al in 2017 vooral de vergoeding van woninginrichting, beschermingsbewind en de toeslag levensonderhoud van jongeren stijgen. Deze stijging wijten wij aan een aantal factoren, zoals de toename van het aantal statushouders, extramuralisering, maar ook het gevolg van de ingezette beleidsvernieuwing waarvoor de Raad de verordening vanaf 2018 heeft vastgesteld. Hierin wordt professionals ruimte geboden om de juiste afwegingen te maken en te “doen wat nodig is”. Door legitimiteit, (kosten)effectiviteit en eigen kracht van de inwoner tegen elkaar af te wegen wordt beoogd te voorkomen dat later zwaardere ondersteuning nodig is. Dit leidt tot meer toekenningen Bijzondere Bijstand.
In 2018 startten we met het huisvesten van jonge statushouders in twee- of drietallen. Hierdoor konden de jongeren kosten delen en was de noodzaak voor bijzondere bijstand kleiner en was de kostenstijging lager dan zonder deze maatregel.
Maatregelen om de vergoeding voor de kosten (extern) beschermingsbewind te beperken worden betrokken bij de herijking van het Sociaal Vangnet in 2019 om een integrale afweging te kunnen maken. Uiteraard bleven we sturen op de inzet van passende hulp: zo licht waar mogelijk en zo zwaar als noodzakelijk.
Ook werkten we aan de digitalisering van het aanvraagproces. Inmiddels kunnen onze inwoners een aantal regelingen binnen het sociaal vangnet digitaal aanvragen.
We hebben na consultatie van de Raad de extra ondersteuningsregelingen voor kinderen in armoede vastgesteld en uitgevoerd.

2.3 Wij bieden dienstverlening bij (dreigende) financiële problematiek.

Wij bieden dienstverlening bij (dreigende) financiële problematiek. Voor meer informatie verwijzen we naar de kadernota 'Uitkomen met inkomen' en de kadernota 'Sociaal vangnet'.
Inwoners zijn zodanig financieel zelfredzaam dat ze binnen 4 jaar na een positieve beëindiging van een minnelijke schuldregeling niet wederom een schuldregeling aanvragen.

Toelichting

In 2018 diende ruim 98% van de inwoners binnen 4 jaar niet opnieuw een nieuwe aanvraag voor schuldregeling in. Het aantal schuldbemiddelingen en saneringskredieten (523) bleef stabiel. Op peildatum 31 december 2018 ondersteunden wij 940 inwoners door een vorm van inkomensbeheer (budgetbeheer, budgetbeheer plus of beschermingsbewind).

2.4 Wij verstrekken een toeslag voor de kosten van kinderopvang als er een sociaal medische indicatie is.

Wij verstrekken een toeslag voor de kosten van kinderopvang als er een sociaal medische indicatie is en verstrekken een toeslag zoals vastgesteld in de regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang 2013.

Toelichting

We kenden in 2018 152 aanvragen toe. Dit is vrijwel gelijk aan 2017.

De afgelopen jaren nam het beroep op het Sociaal Vangnet jaarlijks toe. Wij zien geen afname van het aantal huishoudens met een laag inkomen en verwachten de komende jaren geen afname van het aantal mensen dat gebruik maakt van de voorzieningen uit het Sociaal Vangnet. Verwacht wordt dat het beroep op Bijzondere Bijstand voor de kosten van beschermingsbewind blijft toenemen. Ook het aantal verzekerden bij de collectieve aanvullende zorgverzekering via de gemeente stijgt jaarlijks. Tot en met 2017 is een extra vergoeding aan gemeenten beschikbaar gesteld om de eerste kosten te dekken voor huisvesting van statushouders waaronder de Bijzondere Bijstand voor de woninginrichting. Deze gelden zijn voor zover nu bekend niet meer beschikbaar vanaf 2018. De instroom van asielzoekers is weliswaar afgenomen maar de gemeente blijft verantwoordelijk voor het huisvesten van statushouders (waaronder na-reizigers) en de toeslag levensonderhoud voor jongeren < 21 jaar, veelal voormalig AMV’ers (alleenstaande minderjarige vreemdelingen). Het vervallen van de vergoeding voor statushouders en een groter beroep op de voorzieningen uit het Sociaal Vangnet zet het budget van deze open einde financiering onder druk. Zonder bijstelling van beleid zouden wij voor 2018 en 2019 te maken krijgen met respectievelijk € 1,2 en € 1,4 miljoen aan extra kosten. Om dit te voorkomen zijn beleidsmaatregelen genomen die de kosten op de bijzondere bijstand structureel verlagen. In de eerste plaats verlagen we de kosten voor huisvesting van statushouders door hen, waar dat mogelijk en passend is, in twee- of drietallen te huisvesten. Als gevolg hiervan zullen we ook een besparing zien in de toeslag voor levensonderhoud omdat de betrokkenen kosten kunnen delen (kostendelersnorm Participatiewet). In de tweede plaats zullen maatregelen worden genomen om de oplopende kosten voor beschermingsbewind terug te dringen. Apeldoorn vergoedt de volledige kosten voor inwoners met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. Daarboven moeten inwoners een kwart van hun inkomen zelf inzetten voor deze kosten. Hiermee zijn de vergoedingen in Apeldoorn ruimer dan in andere gemeenten. In de komende jaren zullen wij besluiten op welke wijze wij het vergoedingen kunnen verlagen. Al met al dringen wij hiermee de hogere kosten van ruim € 1 miljoen terug met structureel € 350.000 per jaar en in 2018 en 2019 is de kostenreductie nog wat hoger.

Wij stellen u daarom voor om op de onderdelen collectieve aanvullende verzekering, beschermingsbewind en toeslag levensonderhoud < 21 jaar binnen de Bijzondere Bijstand voor de jaren 2018-2021 extra budget beschikbaar te stellen van respectievelijk € 761.000, € 877.000, € 808.000 en € 558.000 . Voor het jaar 2018 wordt € 333.000 van de benodigde middelen ten laste van de reserve sociaal domein gebracht.

Vanaf 2017 wordt door het rijk jaarlijks een extra bedrag beschikbaar gesteld voor bestrijding van armoede onder kinderen. Dit ontvangen bedrag is toegevoegd aan het Sociaal Vangnet. In 2017 stellen wij in overleg met uw raad de aanvullende regelingen voor kinderen vast.

Binnen de uitvoering van het minimabeleid vernieuwen we de dienstverlening door de mogelijkheid te creëren voorzieningen digitaal aan te vragen. Ook aanvragen met een papieren aanvraagformulier blijft mogelijk.

We verwijzen voor de toelichting op deze nieuwe ontwikkeling naar de toelichting bij prestatie 2.2.

We zien meer mensen die hun financiën niet kunnen beheren en een landelijke stijging in het aantal mensen met schulden. Voor deze mensen wordt steeds vaker inkomensbeheer opgestart en/of een schuldregeling.Ook blijft het aantal klanten in beschermingsbewind groeien. De volumeontwikkeling van dit totale spectrum aan producten (schuldhulpverlening, schuldenregeling, budgetbeheer en beschermingsbewind) leidt tot een verhoging van het budget met € 440.000, aangevuld met opleidingsbudgetten van € 20.000 in 2018 en 2019. We willen innovatieve methoden inzetten om schuldhulpverlening effectiever te maken. In onze werkwijze willen we het accent verschuiven van curatief naar preventief.  Samen met onze partners willen we mensen met schulden eerder in beeld  krijgen. Hoe eerder problemen worden gesignaleerd, hoe groter de kans van slagen. De trajectregisseur bepaalt samen met de klant welke integrale hulp nodig is. In de gespreksvoering met klanten zullen we Mobility Mentoring gebruiken. Kern hiervan is dat mensen kleine stapjes zetten en dat ze daarvoor beloond kunnen worden. Schulden lopen vaak snel op en inwoners melden zich vaak te laat. Om de drempel te verlagen willen we onze dienstverlening rondom schulden meer onderbrengen in de wijk. Het werken in de wijk is – met name door klanten thuis te bezoeken - in eerste instantie arbeidsintensiever. We gaan in 2018 ervaring opdoen en verwachten dat door zowel preventief als curatief te werken het aantal klanten in eerste instantie zal toenemen. De gevolgen hiervan zijn in deze MPB nog niet meegenomen.

In 2018 organiseerden wij de schuldhulpverlening voor mensen zonder een Participatiewet uitkering in de wijken. We signaleerden hierdoor eerder financiële knelpunten bij de inwoners. Door de nauwe samenwerking met de netwerkpartners in de wijk ondersteunden wij inwoners eerder waardoor wij problematische (schuld)situaties voorkwamen. We gaven voorlichting en bespraken casuïstiek gericht op het herkennen van signalen, waardoor wij de kennis bij de netwerkpartners vergrootten.
Voor inwoners met een Participatiewet uitkering zetten we een trajectregisseur in voor integrale ondersteuning: re-integratie en schuldhulpverlening.

Inwoners met budgetbeheer spraken we tenminste één keer per jaar over een passende ondersteuning om de eigen zelfredzaamheid te vergroten. Hierdoor voorkwamen we bij een deel  van de inwoners met budgetbeheer de zwaarste vorm (beschermingsbewind) of konden we afschalen naar een lichtere vorm van ondersteuning.

We vergeleken onze dienstverlening met de uitgangsprincipes van Mobility Mentoring®. Hieruit bleek dat onze werkwijze en de instrumenten die wij gebruiken lijken op de manier van werken volgens Mobility Mentoring®. Dit heeft ons doen besluiten om de focus op de doorontwikkeling van onze dienstverlening te richten en de ontwikkeling van Mobility Mentoring® te blijven volgen.

In 2018 zetten we meer in op vroegsignalering van onder meer zorgverzekerings- en energieschulden om te voorkomen dat die schulden leiden tot ernstige schuldsituaties. Daarnaast gaven we in 2018 meer aandacht aan jongeren met het project ‘18!’. Naast voorlichting op scholen en jeugdinstellingen is een checklist ontwikkeld met aandachtspunten voor jongeren die financieel zelfstandig worden.

We verwachten dat het aantal aanvragen voor het Sociaal Vangnet licht blijft stijgen. Een van de redenen daarvoor is dat de armoede in Nederland een hardnekkig probleem is. Vooral de langdurige armoede is moeilijk op te lossen. Daarnaast verwachten wij dat vanwege gezinshereniging het aantal kinderen dat gebruik maakt van deze regeling zal toenemen.
We zien dat het aantal uitkeringen daalt. Dit betekent niet dat het aantal inwoners dat gebruik maakt van het Sociaal Vangnet automatisch zal dalen, omdat inwoners die uit de bijstand zijn gegaan, veelal niet meteen een hoog inkomen verdienen. Om een armoedeval te voorkomen kunnen onze inwoners met een laag inkomen een beroep (blijven) doen op het Sociaal Vangnet.

We zien een consistent beeld tussen de gemeente Apeldoorn, 100.000+ gemeenten en landelijk van het aantal personen met een bijstandsuitkering. In alle categorieën is een dalende trend zichtbaar van het aantal personen met een bijstandsuitkering.  

De cijfers over kinderen in uitkeringsgezinnen die het Verwey Jonker Instituut publiceerde  op de site Waarstaatjegemeente.nl. zijn bijgewerkt tot en met het jaar 2015

2018 was op de arbeidsmarkt een goed jaar en dat zagen we ook terug in de daling van ons bijstandsbestand. Eind 2018 was het aantal bijstandsuitkeringen lager dan eind 2017. Bij nagenoeg alle referentiegemeenten (gemeenten met een vergelijkbare grootte als Apeldoorn) daalde het aantal uitkeringen. Ten opzichte van de referentiegemeenten deden we het in 2018 net iets beter .